Individuele beroepsopleiding: hervorming draait negatief uit voor vele werkzoekenden

Caro Van der Schueren: “De Vlaamse regering zegt dat ze het IBO-systeem wil ‘moderniseren’. Maar in werkelijkheid treft ze met deze ingrepen de zwakste groepen. Opnieuw zijn zij de klos. Mensen die via een IBO aan de slag gaan, zijn werkzoekenden die willen bijleren. Met de nieuwe formule zullen sommigen tot 200 euro per maand verliezen. En een echte versterking van de kwaliteit van de opleiding blijft bij deze hervorming ook achterwege.”

“Voor die cursisten die via een IBO aan de slag gaan in laag betaalde sectoren. Zeker voor die groep die geen of nog geen uitkering heeft, zoals vandaag het geval is voor vele jongeren, is er een grote impact. Zij maken nu al 50% uit van de groep die start met een IBO. Rekening houdende met het gegeven dat de beperking in de tijd tegelijkertijd van start gaat met dit nieuwe systeem, zal de groep die zonder uitkering instroomt in IBO nog groter worden. Met alle gevolgen van dien.”

“Absoluut. Een voorbeeld. Een alleenstaande werkzoekende met een minimumuitkering van 1.437,54 euro per maand, die vandaag een IBO uitvoert binnen paritair comité 201, zelfstandige kleinhandel, ontvangt nu een totale maandelijkse vergoeding van 1.812,99 euro. In de nieuwe regeling, met de minimumvergoeding, daalt dat bedrag naar 1.623,71 euro. Dat is een verlies van bijna 200 euro per maand. Zelfs bij de maximale vergoeding, dus aan 100 procent, blijft het verlies oplopen tot 150 euro per maand.

Of nog een voorbeeld: Een jongere zonder uitkering die vandaag start in de horeca (pc 302) ontvangt minstens 1.501,80 euro per maand. Met de nieuwe berekeningswijze zakt dat bedrag tot 1.325,69 euro – onder de wettelijke ondergrens van 80 procent van het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen (GGMMI). Trouwens, deze voorbeelden houden nog geen rekening met de federale ingrepen in de belastingen die werkzoekenden moeten betalen, dat zal een extra negatieve impact hebben op wat je overhoudt. 

In goed betaalde sectoren zullen cursisten er vaker op vooruitgaan of hun situatie blijft onveranderd. En dat is natuurlijk positief, maar het grote plaatje blijft duidelijk: een hervorming die zegt de instroom te willen verhogen door de vergoeding te versterken, en die tegelijk honderden euro’s afpakt van wie nu al het minst heeft, is bij voorbaat een mislukking.”

“Dat je mensen eigenlijk afstraft omdat ze willen werken, terwijl deze mensen dus wel productie draaien op de werkvloer tijdens hun IBO. Voor velen betekent het bedrag dat ze dreigen te verliezen het verschil tussen rondkomen of niet. Wie al moeite heeft om huur en boodschappen te betalen, kan zich geen verlies van 200 euro of meer veroorloven. En dan voert men dit in op een moment dat werkgevers klagen over het tekort aan goed opgeleid personeel. Je zou toch verwachten dat de regeringsmensen die zich daartoe inzetten een duwtje in de rug geeft. De IBO is zo’n mechanisme.”

“Als dat het doel is creëer je een instrument dat mensen correct vergoedt en opleidt tot geschoolde werkkracht. Nu doet men het omgekeerde. Als de vergoeding daalt, wordt het systeem onaantrekkelijk terwijl er net nood is aan instrumenten om werkzoekenden op te leiden. De IBO is bedoeld als opstap naar werk niet naar onzekere of onderbetaalde jobs.”

“Ik heb daar mijn twijfels bij. De huidige verplichtingen worden sterker geformaliseerd met de hervorming, dat is wel waar. Maar de controle blijft vrij zwak. VDAB zal onvoldoende kunnen toezien op wat mensen effectief leren. De mentor op de werkvloer hoeft geen bijkomende opleiding te volgen. En er komt geen vaste regel voor hoe vaak er opvolging is. Dus: meer papierwerk, maar geen garantie op meer kwaliteit.”

“Zoals wel vaker bij deze Vlaamse regering: budget. Het lijkt een zuivere besparingsoefening. De regering wil besparen, niet verbeteren. De kosten worden doorgeschoven naar de werkzoekenden, terwijl de structurele problemen blijven: lage vergoedingen, gebrekkige begeleiding en weinig kwaliteitscontrole. Dat ondergraaft het oorspronkelijke doel van de IBO: mensen degelijk opleiden tot duurzame tewerkstelling.”

“Met het Vlaams ABVV stellen we zes eenvoudige verbeteringen voor: Maak een persoonlijk opleidingsplan, opgesteld door VDAB, werkgever en cursist samen. Voorzie minstens twee opvolgmomenten per maand op de werkvloer. Stel sterkere mentorvoorwaarden in, zoals bij duaal leren. Laat de cursist zijn of haar uitkering behouden tijdens de volledige opleiding. Zorg dat de totale vergoeding (uitkering + premie) nooit onder 90 procent van het minimumloon zakt. Maak de IBO-premie fiscaal vrijgesteld, zodat het hele bedrag bij de cursist terechtkomt. Dat zijn geen radicale eisen. Dat is gewoon maar redelijk.”

“Dan dreigen IBO’s goedkope werkplekken te worden in plaats van de leerplekken die ze horen te zijn. Mensen blijven langer in het statuut van werkloze hangen, met minder zekerheid en minder perspectief. Een beleid dat zegt kansen te willen geven, maar tegelijk de vergoeding verlaagt, en niet investeert in opleiding legt de lat lager — niet hoger.”